U svetu postoji više modela istrage, a u praksi zemalja uglavnom su zastupljeni sudski i tužilački model istrage. Tužilački model je karakterističan za zemlje anglosaksonskog pravnog sistema, dok je sudska istraga svojstvena evropskokontinentalnim zemljama. U novije vreme uočljiv je trend uvođenja tužilačke istrage i u evropskim zemljama, sa namerom povećanja efikasnosti krivičnog postupka.U Srbiji je bio zastupljen sudski koncept istrage još od 1890. godine, a donošenjem novog Zakonika o krivičnom postupku 2011. godine (ZKP/2011) prekinuta je dotadašnja tradicija i prešlo se na tužilačku istragu. U ovom radu će biti predstavljene i analizirane prednosti i mane tužilačke istrage u odnosu na sudsku, sa osvrtom na rešenja u ZKP/2011 Republike Srbije*.
Dužnosti nekadašnjeg istražnog sudije su sada prešle na tužioca, tako da tužilac rukovodi kompletnom istragom. To dalje znači, da tužilačka strana saslušava okrivljenog, svedoke i izvodi druge dokaze. U tom postupku tužilaštvu pomaže policija. Iako ZKP ne predviđa izričito tzv. branilačku istragu, to ne znači da je Zakone suštinski ne prepoznaje, iako ne pojmovno. Naime ona proizilazi iz samih ustavnopravnih načela i prirode krivičnog postupka kao takvog. Okrivljeni ima pravo da se upozna sa svim dokazima koji ga terete, kao da preko branioca ispituje svedoke. Tužilac je u obavezi da savv dokazni materijal dostavi okrivlljenom, odnosno njegovom braniocu. Na osnovu svih ovih principa, kao i na osnovu prava da okrivljeni, odnosno njegov branilac može prikupljati dokaze koji idu u korist okrivljenog, kao i da mogu preduzimati druge radnje, proizilazi koncept tzv. branilačke istrage. Ovaj kratak tekst završiću citiranjem same zakonske odredbe Zakonika o krivičnom postupku. Prikupljanje dokaza i materijala u korist odbrane
Član 301 Osumnjičeni i njegov branilac mogu samostalno prikupljati dokaze i materijal u korist odbrane. U cilju ostvarivanja ovlašćenja iz stava 1. ovog člana, osumnjičeni i njegov branilac imaju pravo:
1) da razgovaraju sa licem koje im može pružiti podatke korisne za odbranu i da od tog lica pribavljaju pisane izjave i obaveštenja, uz njegovu saglasnost;
2) da ulaze u privatne prostorije ili prostore koji nisu otvoreni za javnost, u stan ili prostore povezane sa stanom, uz pristanak njihovog držaoca;
3) da od fizičkog ili pravnog lica preuzmu predmeta i isprave i pribave obaveštenja kojima ono raspolaže, uz njegovu saglasnost, kao i uz obavezu da tom licu izdaju potvrdu sa popisom preuzetih predmeta i isprava.
Ovlašćenje iz stava 2. tačka 1) ovog člana ne odnosi se na oštećenog i na lica koja su već ispitana od strane policije ili javnog tužioca.
Pisana izjava i obaveštenje iz stava 2. tačka 1) ovog člana mogu se koristiti od strane okrivljenog i njegovog branioca u toku ispitivanja svedoka ili provere verodostojnosti njegovog iskaza ili za donošenje odluke o ispitivanju određenog lica kao svedoka od strane javnog tužioca ili suda.
*Anali Pravnog fakulteta
Advokatska kancelarija Minić i saradnici je prva kancelarija u Srbiji koja se, po uzoru na anglo - američki model odbrane koji je karakterističan u zemljama koje imaju tužilačku istragu, bavi branilačkim istragama i u tom cilju osnivač kancelarije, advokat Zoran Minić je pored svoje prakse u tužilaštvu i Ministarstvu unutrašnjih poslova stekao i dodatne kvalifikacije kako bi kancelarija pružala što kvalitetniju uslugu.
Redakcija
Comments