Vrlo važna vrstadruštvenih normi su norme društvenih organizacija. One su uvek postojale i bile od velikog značaja za život lju- di u društvu.Ljudi su se uvek vezivali određenim potrebama, interesima ili drugim motivima, osnivali razne organizacije, sa brojnim zadacima, ulogamai ciljevima. Danas je veliki broj vrlo raznovrsnih organizacija u kojima ljudi žive i zadovoljavaju razne potrebe i interese.U tim organizacijama stvaraju se brojne i raznovrsne norme. Tim normama određujese organizacija i funkcionisanje društvenih organizacija, kao i ponašanječlanova u organizacijama. Normama se određujuprava i dužnostičlanova, kao i sankcije u slučajupovreda tih normi. Sankcije isto mogu biti različite, ali za razliku od običajai morala, kao i drugih normi neorganizovanog društva, ove sankcijesu daleko organizovanije. Postoje posebni organi kojima je dužnost da utvrde povredu norme i da primenesankciju prema prekršiocu. Tako, postoje razni sudovi, komisije i druga tela.
Norme ovih organizacija se nalaze, po pravilu,u određenim ak- tima društvenih organizacija (statutima, pravilima itd). Norme su sređene i po tome se razlikuju od običajai morala, kao i drugih normi neorganizovanog društva. Norme države kao posebnedruštvene organizacije, pravne norme,predstavljaju još veću sređenost, sistematizovanost, određenost sankcije, postupak utvrđivanja povrede norme i organizovanost primene sankcije. Tako se, po ovome, pravne norme, kao posebnavrsta društvenih normi izdvajaju i uzdižuod svih drugih društvenih normi.
Norme društvenih organizacija mogu biti u izvesnojmeri zavisne od pravnih normi, jer država dozvoljavarad društvenim organizacijama. Međutim,na norme neorganizovanog društva (običaj, moral itd) pravne norme ne mogu tako uticati. Običaj, moral kao i druge norme neorganizovanog društva mogu postojati i razvijati se mimo pravnih normi i države. Država može odreditikakve su norme društvenih organizacija dozvoljene, zabraniti društvene organizacije čiji rad i norme ne odgovaraju državi i njenom pravu. Međutim,takav uticaj se ne može učinitiprema normama neorganizovanog društva. Država sa pravnim normamamože ostvariti izvestan uticaji na norme neorganizovanog društva. Tako, može čak i zabranitineke običaje, ali je takav uticaj ipak slabiji.Običaji će se održavati. Ljudi će se ponašati po običajnim normama i državaće teško moći silom da ih iskoreni.
dr Miroljub Simić
dr Srđan Đorđevićmr
Dejan Matić
Comments